راه وصال تقوا است!؟
امام زمان عجل الله تعالی فرجه فرمودند:
« هر یک از شما باید عملی انجام دهد که سبب نزدیکی به ما و جذب محبّت ما گردد؛ و باید دوری کند از کرداری که ما نسبت به آن،ناخوشایند و خشمناک می باشیم، پس چه بسا شخصی در لحظه ای توبه کند که دیگر به حال او سودی ندارد و نیز او را از عقاب و عذاب الهی نجات نمی بخشد.»(1)
از خصوصیات یاران اهل بیت علیهم السلام داشتن تقوا و اخلاق نیکو است و همین پرهیزگاری و حُسن خلق است که موجب نزدیکی و جذب محبّت امام عصر علیه السلام می گردد.
امام صادق علیه السلام در ضمن حدیثی فرمودند: «هرکس که بودن در شمار یاران قائم او را شادمان سازد، باید به انتظار باشد و باید با پرهیزگاری و اخلاق نیکو رفتار کند. پس اگر اجلش فرا رسد و امام قائم علیه السلام پس از درگذشت او قیام کند، بهرة او از پاداش برابر پاداش کسی است که آن حضرت را درک کرده باشد . پس بکوشید و منتظر باشید ، گوارا باد شما را ای گروه بخشوده.»(2)
به راستی در رعایت تقوا و حُسن خلق چه سرّی نهفته است که انسان را درشمار منتظران و یاران امام زمان عجل الله تعالی فرجه در می آورد.
در ابتدای سخن به بررسی حقیقت تقوا می پردازیم. تقوی از وقایه به معنای نگهداشتن و پرهیز است و شرعاً به معنای بازداشتن خود از هرچه زیان آخرتی دارد ، به اینکه پرهیز کند از مخالفت پروردگار در اوامر و نواهی او ؛ وقتی از امام صادق علیه السلام راجع به معنای تقوا سوال شد ، حضرت فرمودند:« هر جا امر خدا هست حاضر باشی و جائیکه نهی خداست حاضر نباشی.»(3) یعنی امرهای خدا را بجا آورنده و نهی های او را ترک کننده باشی. بنابراین تقوی را دو جهت است: اوّل اکتساب طاعات و امتثال اوامر الهی، به اینکه سعی کند واجبی از او ترک نشود ( و واجب عبارتست از امری که در انجام ندادنش سخط و خشم پروردگار عالم است) و در مرتبه دوم سعی کند مستحبات را تا آنجا که بتواند ترک نکند ( و مستحب عملی است که در بجا آوردنش ثواب است ولی در ترکش عقاب نیست.)
جهت دوم تقوی اجتناب از محرمات و ترک نواهی پروردگار است به اینکه در محرمات و نواهی او از چیزهائی که بجا آوردنش موجب خشم و سخط او است خودداری نمایند ( حرام عملی است که در انجام دادنش عقوبت است ) و در مرتبه دوم سعی کند مکروهات را نیز ترک نماید( مکروه کاری است که انجام ندادنش بهتر و ترک آن مطلوب شارع مقدس است ولی در انجام آن گناهی نیست.)
کسی که طالب سعادت و مقام شامخ تقوی است باید که جهت دوم تقوی را که پرهیز از محرمات و گناهان است بیشتر اهمیّت دهد زیرا اگر از محرمات پرهیز کرد عمل او به هر کمی و کوچکی که باشد پذیرفته شده و او را به خداوند نزدیک می گرداند. امام صادق علیه السلام فرمودند:« کفایت می کند با نیکوکاری از دعا ، آنچه طعام را از نمک کفایت می کند» (4) یعنی چنانچه برای گوارا شدن طعام مقدار مختصری نمک طعام بس است، برای مستجاب شدن دعا هم اگر شخص متقّی باشد مختصر دعایی کافی است.
در ادامه به اهمیّت تقوا از منظر قرآن و اهل بیت علیهم السلام خواهیم پرداخت.
-------------------------------------------------------------------
1- بحار الانوار ، جلد 53 ، صفحه 176
2- بحار الانوار ، جلد 52 ، صفحه 140 و الغیبه النعمانی ، باب 11 ، حدیث 16 ، صفحه 200
3- سفینه البحار، جلد 2 ، صفحه 678
4- عده الداعی ، صفحه 293